|
περιλήψεις
Νίκος Α.
Δοντάς: Εθνική Λυρική Σκηνή. Από την
ίδρυση του πρώτου κρατικού ελληνικού
λυρικού θιάσου έως τη μεταπολίτευση
O πρώτος κρατικός λυρικός θίασος
ιδρύθηκε περισσότερο από έναν αιώνα
μετά τη σύσταση του ελληνικού
κράτους και μέχρι σήμερα δεν
διαθέτει δική του στέγη. Τα δύο αυτά
στοιχεία θέτουν επιτακτικά
ερωτήματα, που χρήζουν απάντησης:
Γιατί, παρά την σταθερή παρουσία
ξένων λυρικών θιάσων στα ελληνικά
εδάφη σε όλη τη διάρκεια του 19ου
αιώνα και την θετική ανταπόκριση του
κοινού, δεν ιδρύθηκε ποτέ κρατικός
λυρικός θίασος; Γιατί έγινε αυτό,
τελικά, κατά τη διάρκεια της
μεταξικής δικτατορίας και τότε μόνο
ως παράρτημα του Βασιλικού / Εθνικού
Θεάτρου; Γιατί ακόμα και μετά την
αυτονόμηση του θιάσου το κράτος δεν
αποφάσισε ποτέ τη στέγασή του;
Το κείμενο αυτό αποτελεί
μέρος διδακτορικής διατριβής με τίτλο
Το δραματολόγιο της Εθνικής Λυρικής
Σκηνής. Επιλογές, δεοντολογία και
παράμετροι διαμόρφωσης προτάσεων
πολιτισμού, η οποία εκπονήθηκε στο
Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου
Αθηνών. Σκοπός του είναι η ανίχνευση
των παραγόντων, οι οποίοι συνέβαλαν
στην ίδρυση και, στη συνέχεια, στη
διαμόρφωση του δραματολογίου της
Εθνικής Λυρικής Σκηνής από την ίδρυσή
της, ως τμήματος του Εθνικού Θεάτρου
το 1939, έως την καλλιτεχνική περίοδο
1973-1974, την τελευταία πριν από την
περίοδο της μεταπολίτευσης. Η έρευνα
εστιάζει στο κύριο αντικείμενο του
οργανισμού, τις παραστάσεις όπερας,
οπερέτας και ελαφρού μουσικού θεάτρου,
οι οποίες αποφασίστηκαν από τη
διεύθυνση του ιδίου.
Από
τη διερεύνηση προκύπτει ότι,
ανεξάρτητα από τα πάγια οικονομικά
προβλήματα της ελληνικής πολιτείας, ο
κύριος παράγων, ο οποίος έκρινε σε
κάθε χρονική στιγμή τις αποφάσεις,
ήταν ιδεολογικός. Οι αποφάσεις
λαμβάνονταν με βάση την πρόθεση των
εκάστοτε ιθυνόντων, την επιθυμία ή την
αδιαφορία τους να αποδείξουν ότι η
όπερα είναι «λαϊκή» τέχνη και, κατ’
επέκταση, ότι η Εθνική Λυρική Σκηνή
δεν σπαταλά χρήματα φορολογουμένων,
αλλά υπηρετεί το λαό.
Κωνσταντίνος
Γ. Σαμπάνης: Οι παραστάσεις όπερας
στην Κεφαλονιά από την ίδρυση του
Θεάτρου «Σολομού» (1837) έως τα πρώτα έτη
λειτουργίας του Θεάτρου «Κέφαλος» και
την ενσωμάτωση των Επτανήσων στο «Βασίλειον
της Ελλάδος» (1864) – Μέρος Β΄
Το
θέατρο «Σολομού», ιδιοκτησίας του
Αλεξάνδρου Σολομού στο Αργοστόλι της
Κεφαλονιάς, άνοιξε τις πύλες του στις 3/15.11.1837,
οπότε και διεξήχθη η πρώτη οργανωμένη
και πλήρης σαιζόν όπερας στο νησί. Για
είκοσι περίπου έτη (1837-1856) δεν
διεξάγονταν ανελλιπώς και κάθε χρόνο
σαιζόν όπερας, αλλά από το φθινόπωρο
του 1858 που λειτούργησε στο Αργοστόλι
το καινούριο θέατρο «Κέφαλος» έως και
την σαιζόν 1863-1864 υπήρξε αξιοσημείωτη
σταθερότητα και κανονικότητα στην κατ’
έτος διεξαγωγή τους. Συνολικώς, από το 1837 έως και την
ενσωμάτωση της Κεφαλονιάς στον κορμό
του «Βασιλείου της Ελλάδος» (1864)
διοργανώθηκαν 17 οργανωμένες σαιζόν
όπερας, ενώ μία ακόμη σαιζόν μπορεί να
χαρακτηρισθεί αμφίβολη. Επίσης,
υπολογίζουμε ότι πρέπει να πραγματοποιήθηκαν
συνολικώς 90-95 παραγωγές οπερών. Εξ
αυτών είναι προς το παρόν απολύτως
επιβεβαιωμένες και τεκμηριωμένες 53
παραγωγές, ενώ 14 ακόμη είναι σφόδρα
πιθανολογούμενες βάσει ισχυρότατων
ενδείξεων. Πρόκειται για 40
διαφορετικές όπερες, 11 συνθετών,
κυρίως των Donizetti, Bellini και Verdi. Ο
μικρός πληθυσμός της Κεφαλονιάς,
καθώς και το γεγονός ότι αυτή ήταν μια
μικρή περιφερειακή οπερατική «αγορά»,
συνετέλεσαν στο να συνεργασθούν με το
θέατρο του νησιού ιταλικοί θίασοι
κυρίως μέτριας ή και χαμηλής
ποιότητος, αποτελούμενοι συνήθως από
νεαρούς και άσημους μονωδούς, λίγοι
από τους οποίους απέκτησαν έκτοτε
φήμη, ενώ οι περισσότεροι παρέμειναν
άσημοι, καθώς και από γηρασμένους
μονωδούς, που βρίσκονταν πλέον πολύ
κοντά στο τέλος της σταδιοδρομίας
τους. Πάντως, το κοινό της Κεφαλονιάς
γνώρισε και κάποιους αξιόλογους
μονωδούς, πιο σημαντικοί από τους
οποίους ήταν η πριμαντόνα
Serafina
Rubini, ο
βαρύτονος Filippo Coliva, o μπάσος Luigi Dalla Santa
και ο κωμικός μπάσος Giuseppe
Rossi-Gallieno.
Ιρένα
Μπογκντάνοβιτς & Βάλτερ Πούχνερ:
Ελληνικοί μελοδραματικοί θίασοι και
λυρικοί καλλιτέχνες στην Οδησσό πριν
από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο (1880-1914)
Το
άρθρο παρουσιάζει ενδιαφέρουσες και
έγκυρες πληροφορίες για τις
περιοδείες των πρώτων ελληνικών
μελοδραματικών θιάσων και λυρικών
καλλιτεχνών στην Οδησσό πριν την
Ρωσική Επανάσταση. Οι τρεις
ερευνητικές αποστολές της Ελληνικής
Θεατρολογίας στην Ουκρανία, που
πραγματοποιήθηκαν τα έτη 2008, 2009 και 2010
στο πλαίσιο ερευνητικού προγράμματος
της Ακαδημίας Αθηνών, συνέλεξαν υλικό
από το ρωσικό και ελληνικό τοπικό τύπο
για τις παραστάσεις όπερας των
ελληνικών θιάσων, καθώς και για τις
ανεξάρτητες εμφανίσεις των
τραγουδιστών στην κοσμοπολίτικη
κριμαϊκή πόλη της τότε τσαρικής
Ρωσίας. Το άρθρο παρέχει στοιχεία για
την παραστασιογραφία των ετών: 1880, 1884,
1890, 1896-1903, 1905, 1908-1911 και 1914.
Γιάννης
Τσελίκας: Η σκηνική μουσική του John
Knowles Paine για τον Οιδίποδα Τύραννο και τους Όρνιθες
Ένα
από τα σημαντικότερα καλλιτεχνικά
γεγονότα που πραγματοποιήθηκαν στο Harvard το 1881 ήταν η
πρεμιέρα του Οιδίποδα
Τυράννου του Σοφοκλή στα ελληνικά.
Τη μουσική για αυτήν την παράσταση
συνέθεσε ο John Knowles Paine (1839-1906), ο
πρώτος σημαντικός αμερικανός
συνθέτης και καθηγητής, ιδρυτής του
μουσικού τμήματος του Harvard – του πρώτου
μουσικού τμήματος σε αμερικάνικο
πανεπιστήμιο. Είκοσι χρόνια αργότερα,
ο Paine έγραψε τη
σκηνική μουσική για τους Όρνιθες
του Αριστοφάνη για μία ακόμα
θεατρική παραγωγή του Harvard. Αν και ο Paine έλαβε πολύ
καλές κριτικές από το κοινό και τον
τύπο, η μουσική για αυτές τις
θεατρικές παραγωγές δεν
ξαναπαρουσιάστηκε (ωστόσο, το
ορχηστρικό πρελούδιο στον Οιδίποδα Τύραννο έγινε η πιο γνωστή
σύνθεση του Paine και
παρουσιάζεται πολύ συχνά στις
αμερικάνικες αίθουσες συναυλιών). Η
παρούσα ανακοίνωση αναφέρεται στη
δημιουργία, την πρόσληψη και τα
υφολογικά χαρακτηριστικά των δύο
αυτών έργων και εξετάζει την
πιθανότητα αναβίωσης των δύο
κλασσικών θεατρικών έργων με την
πρωτότυπη μουσική του Paine.
|
